Anayasa Hukuku

S: a) Genel seçimlerle oluşan parlamentolar asli kurucu iktidar yetkisiyle yeni anayasa hazırlayabilir mi? Neden? Tartışınız.

b) Mevcut TBMM’de yeni anayasa hazırlanması için kurulan Anayasa Uzlaşma Komisyonu’nun hukuki zemini var mıdır? Cevabınız “hayır” ise Komisyon’a nasıl bir hukuki zemin kazandırılabileceği konusunda öneriler getiriniz (2011 Sonbahar)

S: “Cumhurbaşkanının halk tarafından seçildiği bir parlamenter sisteme yarı-başkanlık sistemi denir”. (Kemal Gözler, Anayasa Hukukunun Genel Esasları, s. 241)

Yukarıdaki alıntıyı parlamenter sistem ve yarı-başkanlık sistemi hakkındaki bilgileriniz ışığında değerlendirerek 2007 Anayasa değişiklikleri sonrası Türkiye’nin anayasal sisteminin bu ikisinden hangisine girdiğini tartışınız. (2011 Sonbahar)

S: TC Cumhurbaşkanı Abdullah Gül 28 Aralık 2011 tarihli basında çıkan demecinde “5 yıl, 7 yıl benim için hiç fark etmez. Ama netleşmemesi bir noksanlık. Herhangi bir siyasi beklentim yok… Ben siyasette her kademede bulundum, yaptım ve bulunduğum yere geldim. Bu yeter değil mi? Ne yapacağımı o zaman görürsünüz” demektedir.

a) Görevdeki 11. Cumhurbaşkanının görev süresi kaç yıldır? Neden? Tartışınız.

b) 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül yeniden cumhurbaşkanı seçilebilir mi? Tartışınız.

S: a) Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ne demektir? Organik ve fonksiyonel açıdan KHKler nasıl nitelendirilebilir?

b) KHKlerle düzenleme yapılmasını “yasama yetkisinin devredilmezliği” ilkesi kapsamında tartışınız.

c) KHK çıkarma yetkisi veren yetki kanununun içermesi gereken unsurlar nelerdir? İlgili Anayasa hükümleri ve Anayasa Mahkemesi Kararları çerçevesinde açıklayınız.

d) 03.05.2011 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 6223 Sayılı yetki kanununun birinci maddesinin ilk cümlesi şu şekildedir: “Bu Kanunun amacı, kamu hizmetlerinin düzenli, süratli, etkin, verimli ve ekonomik bir şekilde yürütülmesini sağlamak üzere…”

Bu kanuna dayanılarak cemaat vakıflarının el konulan mallarının geri iade edilmesi yönünde bir KHK düzenlemesi yapılabilir mi? Neden? Tartışınız.

S: a) “Normlar hiyerarşisi” kavramından ne anlıyorsunuz? Normlar hiyerarşisi ile anayasa yargısı arasında nasıl bir bağlantı vardır?

b) Uluslararası insan hakları sözleşmeleri yürürlükteki 1982 Türkiye Anayasası ile çizilen normlar hiyerarşisinde nasıl bir yere sahiptir? 1982 Anayasası’nın 90. maddesinde 2004 yılında yapılan değişiklik ihtiyaca cevap vermiş midir? Tartışınız. (2011 Sonbahar)

S: “Avukatlık yapmakta olan AK genel seçimlerde milletvekili adayı olur ve seçilir. Milletvekili seçilmeden önce hakkında iki ceza davası açılmıştır. Bunlardan birinde bir avukata, diğerinde de bir kamu görevlisine hakaret suçlaması ile cezalandırılması istenmektedir.”

a) AK’nın milletvekili seçilmesi üzerine anılan suçlardan ötürü hakkında açılmış olan bu davaların akıbeti ne olur? Neden?

b) AK, milletvekili değil fakat Cumhurbaşkanı seçilse idi soruya vereceğiniz yanıt değişir miydi? Neden? Tartışınız

c) AK’nın yargılanabilmesi için nasıl bir yol izlenmelidir? AK’nın izlenen yol sonunda alınacak karara karşı yargı yoluna başvuru hakkı var mıdır?

d) AK, Meclis başkanlığına ya da mahkemeye başvurarak yargılanmak istediğini bildirirse bu yöndeki başvurusu nasıl değerlendirilir? Karşılaştırmalı anayasa hukuku ve ülkemiz anayasa hukuku kapsamında cevaplayınız. (2010 Sonbahar)

S: “Her toplumun bir hükümeti vardır”

“Hükümet Parlamentoyu feshedebilir”

“Hükümet Meclis tarafından güvensizlik oyuyla düşürülebilir”

Yukarıdaki cümlelerde “Hükümet” kavramı hangi anlamlarda kullanılmıştır? (2010 Sonbahar)

S: “Mevcut sistem koalisyonlar üretmektedir. İstikrarlı hükümetlere ve etkin yönetime ihtiyaç vardır. Gerçek kuvvetler ayrılığını kurmak gerekir”

Yukarıda alıntılanan görüşler hangi siyasal sistemi eleştirmekte ve yerine ne önermektedir? Tartışınız (2010 Sonbahar)

S: Ekteki 1958 tarihli Fransa Anayasası’nın ilgili maddeleri ışığında aşağıdaki soruları cevaplayınız.

a. Erkler arası ilişkiler açısından Fransa Anayasası’nda nasıl bir siyasal sistem öngörülmüştür?

b. Fransa Anayasası’nda öngörülen siyasal sistem ile 1982 TC Anayasası’nda öngörülen siyasal sistemi karşılaştırıp benzer ve farklı yönlerini tartışınız. (2010 Sonbahar)

S: a) “Asli kurucu iktidar” ve “Tali kurucu iktidar” kavramlarını açıklayınız.

b) Tali kurucu iktidarın ekteki anayasa maddelerini değiştirip değiştiremeyeceğini tartışınız. (2010 Sonbahar)

S: Özerk yönetimler üzerine Parlamento’da yapılan tartışmalarda milletvekilleri A, B ve C sırasıyla aşağıdaki görüşleri ileri sürmüşlerdir:

Milletvekili A: “Özerklik barış getirir”.

Milletvekili B: “Özerklik sadece bir ilk adımdır”.

Milletvekili C: “Özerklik denince neden aklınıza hemen toprak geliyor?”

Özerk yönetimlerin çeşitli ülke anayasalarında düzenleniş şeklini, amacını ve uygulamadaki işleyişini göz önüne alarak ileri sürülen görüşleri tartışınız. (2010 Sonbahar)

S: 29 Kasım 2009 tarihinde İsviçre’de yapılan ulusal referandum sonrası İsviçre Anayasası’na eklenen aşağıdaki hükmün anayasal anlamını ve değerini tartışınız.

İsviçre AY m. 72 (Kilise ve Devlet)

f 3: “Minare yapmak yasaktır”.

(2010 Sonbahar)

S: a) “Asli kurucu iktidar” ve “Tali kurucu iktidar” kavramlarını  açıklayınız. 
b) Tali kurucu iktidarın anayasal sınırları nelerdir? Tartışınız. (2009 Sonbahar)

S: Milletvekili Bay X basına verdiği röportajda “özerklik modern insanın bulduğu en kötü yönetim şeklidir” demiştir.

Bay X’in görüşünü, özerklik uygulamalarına dair diğer ülkelerdeki anayasal ve yasal düzenlemeleri ve uygulamaları ve Türk Anayasa Mahkemesi’nin içtihadını göz önüne alarak tartışınız. (2009 Sonbahar)

S: 29 Kasım 2009 tarihinde İsviçre’de yapılan ulusal referandumda hükümetin ve Parlamento’nun karşı görüşüne rağmen halkın %57.5’i ve 26 kantonun 22’si ülkede daha fazla minare yapılmaması gerektiğine karar verdi.

a) Böyle bir referandum hükümetin ve Parlamento’nun karşı görüşüne rağmen nasıl yapılabilir?
b) Minare yapımının yasaklanması referandum konusu olabilir mi?
c) Bu referandum sonrası İsviçre Anayasası’na “minare yapmak yasaktır” şeklinde bir hüküm eklenebilir mi? Cevabınız “evet” ise bu hükmün anayasal anlamını ve değerini tartışınız. (2009 Sonbahar)

S: Hükümetin hazırladığı kanun tasarısının Meclis’te kabul edilmemesi üzerine hükümet partisine mensup milletvekili (A) basına yaptığı açıklamada “Bizim de başkanlık sistemine geçmemiz gerekir. Bunun örneği ABD’dir. Orada başkan istediği her türlü yasayı meclisten çıkartabiliyor, meclis direndiğinde de meclisi feshedebiliyor. Yüksek Mahkeme üyelerini de başkan atadığından ötürü onlar da yürütmenin önünü tıkamıyorlar” demiştir. (A)’nın başkanlık rejimine geçilmesi için ileri sürdüğü görüşleri tartışınız. (2009 Yaz)

S: Ekteki İzlanda Anayasası’nın ilgili maddeleri ışığında aşağıdaki soruları cevaplayınız.
a) Erkler arası ilişkiler açısından İzlanda Anayasası’nda nasıl bir siyasal sistem öngörülmüştür?
b) İzlanda Anayasası’nda öngörülen siyasal sistem ile 1921 TC Anayasası ve 1982 TC Anayasası’nda 2007 değişikliği öncesi ve sonrasında öngörülen siyasal sistemi karşılaştırıp benzer ve farklı yönlerini tartışınız. (2009 Sonbahar)

S: Ekim 2011’de TBMM bünyesinde kurulan Anayasa Uzlaşma Komisyonu arada geçen sürede çok sayıda gerçek kişi, dernek, vakıf, siyasal parti, üniversite, kamu kurumu, baro ve diğer türden örgütlerden görüş almış ve Mayıs 2012 itibari ile yeni anayasanın yazımı çalışmalarına başlamıştır. Komisyon’a görüş sunuyor olsa idiniz yeni anayasada düzenlenmesinin gerekli olduğunu bildireceğiniz üç konu hangileri olurdu? Bu konular hakkındaki görüşlerinizi aşağıdaki formata uygun olarak yazınız:

a) Bu konunun anayasada düzenlenmesini neden gerekli buluyorsunuz (sosyal ve siyasal gerekçe)?

b) Bu konuda mevcut anayasada herhangi bir düzenleme var mıdır? Cevabınız “evet” ise bu düzenlemeyi neden yeterli bulmadığınızı, cevabınız “hayır” ise bu konuda neden bir düzenleme olmadığını ve düzenlemenin yetersiz olması ya da hiç olmamasının neden olduğu hukuki sorunları tartışınız.

c) Bu konu yeni anayasada nasıl düzenlenmelidir? Neden? Tartışınız.

Açıklama ve Notlar:

1. Her bir konuyu ayrı ayrı yukarıdaki formata göre yanıtlayınız.

2. Seçtiğiniz üç konuya dair verdiğiniz cevaplar ve yaptığınız yorumlar birbirinin tekrarı bilgiler içermemelidir. Tekrar bilgiler size ek puan getirmeyecektir. (2012 Bahar)

S: 1961 Anayasası arkasındaki dinamikler açısından Osmanlı-Türk anayasal gelişmeleri içinde nasıl bir yere oturmaktadır? Önceki anayasal belgelerden nasıl farklılaşmaktadır? (2012 Bahar)

S: 1961 ve 1982 anayasalarının yapılış ve kabul ediliş süreçlerini demokratik anayasa koyuculuğun gerekleri açısından karşılaştırınız. (2012 Bahar)

S: “İfade özgürlüğü hakkı” ile “hukuk devleti ilkesi” arasında nasıl bir bağlantı vardır? Hukuk devleti olmanın gereklerindeki aksaklıklar ifade özgürlüğünün ihlaline sebep olabilir mi? Tartışınız (2011 Bahar)

S: Anayasa Mahkemesi içtihatlarından: “Lozan Barış Antlaşmasıyla 18 Ekim 1925 günlü “Türkiye ve Bulgaristan Arasındaki Dostluk Antlaşması”nda sayılanlar dışında Türkiye’de “azınlık” ya da “ulusal azınlık” bulunmamaktadır.”

a) Alıntıda adı geçen Lozan Antlaşması kapsamında hangi gruplar azınlık olarak tanınmıştır.

b) Alıntıda geçen “azınlık” ve “ulusal azınlık” kavramları ne anlama gelmektedir. Tartışınız. (2011 Bahar)

S: a) Türkiye Cumhuriyeti’nin yeni anayasası hangi organ tarafından hazırlanmalıdır? Neden? Tartışınız.

b) Yeni anayasada düzenlenmesini zorunlu gördüğünüz üç konu hangileridir? Bu konular anayasada neden ve nasıl düzenlenmelidir? Gerekçeleri ile anlatınız. (2011 Bahar)

S: Cumhuriyet dönemi anayasacılığı Osmanlı anayasacılığından bir kopuşu mu ifade eder, yoksa Osmanlı anayasacılığının devamı niteliğinde midir? Neden? Tartışınız. (2011 Bahar)

S: “Cumhuriyet” kavramından ne anlıyorsunuz? Mustafa Kemal “Benim en büyük eserim Türkiye Cumhuriyeti’dir” derken “cumhuriyet” kavramını hangi anlamda kullanmaktadır? (2011 Bahar)

S: a) Resmi dil ne demektir? 1876 tarihli Osmanlı Anayasası’nda ve Türkiye Cumhuriyeti anayasalarında resmi dil konusu nasıl düzenlenmiştir? İlgili düzenlemeler arasında fark var mıdır? Açıklayınız.

b) Türkiye’de ad ve soyadın resmi dilin alfabesinden farklı bir alfabede kaydettirilmesi mümkün müdür? Konu hangi mevzuatta düzenlenmektedir? Bu konu hangi hak veya özgürlük kapsamında değerlendirilebilir?

c) Türkiye’de bir lokanta isminin resmi dilin alfabesinden farklı bir alfabede kaydettirilmesi mümkün müdür? Aynı lokantanın reklam broşürleri ve menüsü resmi dil dışında bir dilde basılabilir mi? Bu konu hangi hak veya özgürlük kapsamında değerlendirilebilir?

d) Türkiye’de resmi dil dışında bir dilde yargılama talep etmek mümkün müdür? Konu hangi mevzuatta düzenlenmektedir? Bu konu hangi hak veya özgürlük kapsamında değerlendirilebilir? Tartışınız. (2011 Bahar)

S: Osmanlı-Türk anayasal gelişmeleri içinde II. Meşrutiyet hareketini ve 1876 tarihli Kanun-i Esasi’de yapılan 1909 değişikliklerini olumlu ya da olumsuz bulan görüşlerin dayanak noktaları nelerdir? Tartışınız. (2010 Bahar)

S: Kemalist anayasa tezi;
a) Nasıl bir hükümet sistemi öngörmüştür? Neden?
b) Toplumsal dinamikleri açısından nasıl değerlendirilebilir? Tartışınız. (2010 Bahar)

S: a) Anayasanın siyasal felsefesi ne demektir? Bir anayasanın siyasal felsefesi hangi unsurlara bakılarak tespit edilebilir?
b) “Anayasal uyumsuzluk modeli. Birinci modelim budur… Paradoksal bir şekilde, birbirinin karşıtı iki anayasa bu gruba girer: 1961 ve 1982 Anayasaları” (Bülent Tanör, “Cumhuriyet Anayasacalığımızda Üç Model”, Cumhuriyet’in 75. Yılı  Armağanı, s. 213.) 
Yukarıdaki alıntıda yazar birbirinin karşıtı olarak nitelediği iki anayasayı aynı model içinde nasıl değerlendiriyor olabilir? Anayasal norm, anayasaların siyasal felsefesi ve toplumsal gerçeklik arasındaki ilişkiler açısından tartışınız.
c) 1982 Anayasasında günümüze kadar yapılan değişiklikler anayasanın siyasal felsefesinde değişikliğe neden olmuş mudur? Tartışınız. (2010 Bahar)

S: “Sincan 1. Ağır Ceza Mahkemesi, Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının, “Kayıp Trilyon” davasıyla ilgili olarak, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül hakkında vermiş olduğu “kovuşturma yapılmasına yer olmadığına” ilişkin kararını kaldırdı.” (Hürriyet, 18.05.2009)
a) Bu durumda Cumhurbaşkanı’nın anılan dava sürecinde yargılanması söz konusu olabilecek midir, 1982 Anayasası’nın ilgili hükümleri doğrultusunda tartışınız.
b) Davada yargılanması istenen kişi hükümette yer alan fakat meclis üyesi olmayan bir bakan olsa idi cevabınız değişir miydi? Neden?
c) Davada yargılanması istenen kişinin herhangi bir milletvekili olduğunu varsayarsak bu milletvekilinin yargılanması için nasıl bir süreç izlenmelidir? Süreç sonucunda dokunulmazlığı kaldırılan milletvekilinin bu karara itiraz hakkı var mıdır?
d) Davaya konu olay 1982 Anayasası’nın 14. maddesinde yer alan durumlardan biri ve yargılanması istenen kişi herhangi bir milletvekili olsa idi nasıl bir süreç izlenmesi gerekirdi? Tartışınız.
(AY m. 14: Temel hak ve hürriyetlerin kötüye kullanılamaması)   
e) Milletvekilleri yasama dokunulmazlığından vazgeçebilir mi? Karşılaştırmalı anayasa hukuku ve ilgili AİHM kararları çerçevesinde tartışınız. (2009 Yaz)

S: a) Türk Anayasa Mahkemesi 1987 yılında verdiği bir kararında “Anayasa’nın 24. maddesi, ilk ve orta öğretim kurumlarında okuyan öğrencilere din ve ahlak eğitimi ve öğretimini zorunlu kılmıştır” derken, 1998 yılında verdiği bir başka kararında “Laik bir devlette belli bir dinin eğitim ve öğretimi zorunlu hale getirilemez” demektedir. Bu iki cümleyi “laik devlet ilkesi” ışığında değerlendiriniz.
b) “Türkiye tipi laiklik” kavramından ne anlıyorsunuz? Bu kavramın Anayasamızda koruma altına alınan din ve vicdan özgürlüğü ile ne tür bir bağlantısı vardır? Tartışınız. (2009 Yaz)

S: a) Devletin ülkesi ve milleti ile bölünmez bütünlüğü kavramından ne anlıyorsunuz? İlgili Anayasa Mahkemesi kararları çerçevesinde tartışınız. 
b) Türkiye Birleşik Komünist Partisi’nin programında yer alan “Kürt sorunu, Kürt halkının varlığının, ulusal kimliğinin ve haklarının tanınmamasından kaynaklanan politik bir sorundur. O nedenle bu sorun baskı ve terörle, askeri yöntemlerle çözülemez. Şiddet, her halkın doğal ve devredilmez hakkı olan kendi geleceğini tayin hakkının, birlik değil, ayrılık biçiminde tek yönlü kullanılmasına yol açar. Sorunun çözümü politiktir. Kürt halkı üzerindeki ulusal baskı ve eşitsizliğin ortadan kaldırılması için Kürt ve Türklerin birliğine ihtiyaç vardır” şeklindeki ifadelerden ötürü kapatılmasını siyasi parti özgürlükleri kapsamında tartışınız. (2009 Yaz)

S: Mardin’in Mazıdağı ilçesine bağlı Bilge Köyü’nde 4 Mayıs 2009 tarihinde meydana gelen ve 44 kişinin ölümü ile sonuçlanan katliam sonrası ana muhalefet partisi milletvekili Bay (A) basına yaptığı açıklamada bu olayı Meclis’e taşıyacaklarını ve Meclis’in bu olaya el koyması gerektiğini ifade etmiştir.

Anılan olay TBMM’nin gündemine nasıl taşınabilir? TBMM’nin anılan olay ile ilgili kullanabileceği anayasal yetkileri nelerdir? Tartışınız. (2009 Bahar)

S: 1982 Anayasası’nda Cumhurbaşkanlığına dair 2007 yılında yapılan değişiklikler sonrası ileri sürülen aşağıdaki görüşü Cumhurbaşkanı’nın konumu ve yürütmeye ilişkin yetkilerini de ele alarak değerlendiriniz.

“1982 Anayasası’nda, Cumhurbaşkanlığı konusunda 2007 yılında yapılan değişiklik ile Türkiye’nin siyasal rejimi değişmiştir. (2009 Bahar)

S: 1982 Anayasasında “hukuk devleti ilkesi”ni zedeleyen düzenlemeler nelerdir? Güncel anayasa paketi bu konularda herhangi bir çözüm öngörmekte midir? Tartışınız. (2010 Bahar)

S: Siyasal parti özgürlükleri ve parti kapatma yaptırımı konusunda Türk anayasal sistemi ile yerleşik batı demokrasilerinde, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatlarında ve Avrupa Konseyi Venedik Komisyonu kararlarında öngörülen ölçütleri karşılaştırdığınızda ne tür benzerlikler ve farklılıklar tespit etmektesiniz? Türk anayasal sisteminde bu alanda yapılması gerekli düzenlemeler neler olmalıdır? Tartışınız. (2010 Bahar)

S: Anayasa Mahkemesi içtihatlarından: “Lozan Barış Antlaşmasıyla 18 Ekim 1925 günlü “Türkiye ve Bulgaristan Arasındaki Dostluk Antlaşması”nda sayılanlar dışında Türkiye’de “azınlık” ya da “ulusal azınlık” bulunmamaktadır.”

a) “Azınlık” ve “ulusal azınlık” kavramlarını açıklayınız.

b) (a) şıkkında yaptığınız açıklamalar kapsamında yukarıdaki alıntıyı tartışınız. (2010 Bahar)

Q: With reference to the European Convention on Human Rights (ECHR) and the judgments of the European Court of Human Rights (ECtHR), outline and assess the circumstances under which states are allowed and not allowed to limit freedom of expression. (Spring 2012)

Q: Outline and assess the principles developed by the European Court of Human Rights on the protection of private life against the exercise of journalistic freedom of expression. (Spring 2011 )

Q: List and shortly define the admissibility criteria of the European Court of Human Rights. (Spring 2010)

Q. Who could claim to be a victim under A. 34 of the ECHR? Explain the types of victim. 
(A. 34 ECHR: individual applications) (Spring 2010)

Q. Outline and assess “the margin of appreciation doctrine” developed by the European Court of Human Rights. (Spring 2010)

Q: a) Which type of political parties are faced with the dissolution process in Turkey? Please categorize them and give examples.

b) With reference to the European Convention on Human Rights (ECHR) and the judgments of the European Court of Human Rights (ECtHR), outline and assess the circumstances under which a State might ban political parties. (Spring 2010)

Q: Upon the caricature crisis which occurred in Denmark the then-Prime Minister of Denmark Anders Fogh Rasmussen stated: “Nobody can deny that the caricatures insulted the beliefs of many Muslims. And it’s right to show understanding for this… But all of the protesters must understand that the Danish Government has no means of controlling a free press”.

Do you agree? Please write a coherent essay in response to the arguments set out in the above paragraph that demonstrates your knowledge of the freedom of expression and the freedom of thought, conscience and religion under the ECHR and the judgments of the ECtHR. (Spring 2010)

S: Türkiye’de nasıl bir seçim sistemi uygulanmaktadır? Bu seçim sisteminden kaynaklanan hukuki sorunlar nelerdir? Bu sorunları tartışarak çözüm önerileri getiriniz. (2010 Sonbahar)

S: İnsan hakları sözleşmeleri seçme ve seçilme hakkı konusunda taraf devletlere ne tarz bir takdir yetkisi vermiştir? Bu takdir yetkisinin aşıldığı veya kötüye kullanıldığı iki dava örneği veriniz. (2010 Sonbahar)

S: Türk hukuk sisteminde seçimlere dair temel sorunlar nelerdir? Türk Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları çerçevesinde tartışınız. (2009 Sonbahar)

S: Siyasal parti özgürlüklerinden ne anlıyorsunuz? Hangi türden siyasal partiler kapatma yaptırımı ile karşılaşmaktadırlar? Türk Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin siyasal parti kapatmalara dair oluşturdukları ölçütler çerçevesinde tartışınız. (2009 Sonbahar)